PODSTAWOWE WYMAGANIA BHP

Bezpieczenstwo i higiena pracy ma na celu ochrone strazaków, ratowników przed zagrozeniami zdrowia i zycia wystepujacymi w srodowisku sluzby i w miejscach realizacji zadan sluzbowych. Przepisy bezpieczenstwa i higieny pracy sa to nakazy i zakazy okreslajace organizacyjne i techniczne warunki w celu zapewnienia bezpieczenstwa i higieny pracy strazakom podczas realizacji zadan statutowych.

Znajomosc obowiazujacych przepisów i zasad bhp, uzupelnianie wiedzy pozarniczej jest podstawowym i niezbednym warunkiem zapewnienia bezpieczenstwa wlasnego, wspólpracowników i otoczenia. Niezbednym i jedynym z podstawowych warunków zapewniajacych bezpieczenstwo strazaków jest ich zdyscyplinowanie. Dyscyplina polega przede wszystkim na doskonalej znajomosci swoich obowiazków, przestrzeganiu obowiazujacych przepisów i zasad bhp, postanowien regulaminów i instrukcji oraz wypelnianiu polecen przelozonych. Polega równiez na zdobyciu prawidlowych umiejetnosci i nawyków w obslugiwaniu sprzetu i wyposazenia technicznego, na spostrzegawczosci, wnikliwej ocenie i szybkiej reakcji na niebezpieczenstwo.

Podstawowe zasady bezpieczenstwa i higieny pracy strazaków podczas cwiczen pozarniczych.

1. Nie moze byc dopuszczony do cwiczen strazak, który nie przedstawi aktualnego orzeczenia lekarskiego.

2. Nie wolno dopuscic do cwiczen strazaka, który nie posiada dostatecznej znajomosci przepisów i zasad bhp oraz potrzebnych umiejetnosci.

3. Nie moze byc dopuszczony do cwiczen strazak naruszajacy postanowienia regulaminów, instrukcji, przepisów i zasad bhp, negujacy polecenia i wskazówki przelozonych oraz zglaszajacy przejsciowy zly stan zdrowia.

4. Kazde cwiczenie winno byc prowadzone pod nadzorem instruktora i przez taka liczbe osób, która pozwala na sprawowanie nad nimi bezposredniego nadzoru.

5. Strazak nie moze byc dopuszczony do wykonywania cwiczen, zadan sluzbowych bez srodków ochrony indywidualnej oraz bez przeszkolenia go w ich uzyciu.

Uwaga ! Jednostka OSP zobowiazana jest dostarczyc srodki ochrony osobistej dopasowane dla ratowników.

Ochrony osobiste stanowia wlasnosc jednostki. Obejmuja one odziez ochronna, ochrony nóg, rak, glowy, twarzy, oczu, dróg oddechowych, sluchu, ochrony zabezpieczajace przed upadkiem z wysokosci. Do obowiazków jednostki nalezy naprawa, kontrola przydatnosci, legalizacja, bedacych w uzytkowaniu ochron.

6. Uczestnik cwiczen zobowiazany jest niezwlocznie zglosic odniesione obrazenia.                                                        

7. Zabrania sie stosowania kryterium czasowego w sprawdzianach i cwiczeniach z uzyciem:

• linek ratowniczych i linkowych aparatów ratowniczych,

• worów i skokochronów (poduszek ratowniczych),

• sprzetu ochrony dróg oddechowych,

• ubran izolujacych caly organizm,

• drabin i podnosników,

• dzwigania i przenoszenia ciezarów o wartosci wiekszej niz polowa dopuszczalnych wartosci okreslonych przez normy recznego dzwigania i przenoszenia ciezarów.

UWAGA ! Indywidualna norma dzwigania.

Dzwiganie i przenoszenie przez jednego strazaka przedmiotów, których ciezar przekracza 50 kg jest zabronione. Najwyzsza dopuszczalna norma przy podnoszeniu i przenoszeniu ciezarów przez kobiety, jesli praca jest wykonywana dorywczo, wynosi do 25 kg. Oceny czasowej zabrania sie stosowac takze podczas:

zwijania po drabinach uzytego w cwiczeniu sprzetu,

pomiaru napiecia i obslugi urzadzen elektrycznych pod napieciem,

przecinania, rozlupywania lub rozbijania przedmiotów albo materialów,

zdejmowania sprzetu z dachu samochodu pozarniczego,

obslugi specjalistycznego sprzetu ratownictwa chemicznego i technicznego.

Warto takze pamietac, ze najwiekszym wrogiem bezpieczenstwa i najczestsza przyczyna nieszczesliwych wypadków jest lekkomyslnosc, brawura i niedbalstwo.

Podstawowe zasady bezpieczenstwa i higieny pracy podczas dzialan ratowniczo-gasniczych.

Prowadzenie akcji ratowniczych przy jak najmniejszym narazeniu jej uczestników stanowi najtrudniejsza dziedzine bezpieczenstwa i higieny pracy w pozarnictwie. Wieloletnie i róznorodne doswiadczenia wykazaly, ze istnieja jednak sposoby postepowania i metody pracy, które pozwalaja powaznie ograniczyc zagrozenie i zapewnic zarazem prawidlowe wykonanie zadan interwencyjnych.

Zachowanie sie strazaka podczas alarmu.

Od momentu ogloszenia alarmu do wyjazdu samochodu pozarniczego ze straznicy (remizy), moga sie zdarzyc niebezpieczne wypadki spowodowane czesto zaniedbaniem lub lekcewazeniem przepisów. Wielu niebezpieczenstw mozna umknac stosujac ponizsze zasady:

1. Teren wokól straznicy, a szczególnie przy bramach wyjazdowych, wejsciach powinien byc utwardzony, równy i niezatarasowany. W okresie zimowym odsniezony i posypany piaskiem.

2. Wieczorem i w nocy strazak, który pierwszy przybyl na alarm do remizy, powinien wlaczyc oswietlenie zewnetrzne.

3. Strazak otwierajacy bramy wyjazdowe powinien je zabezpieczyc przed samoistnym zamknieciem.

4. Nie nalezy ustawiac sie przed lub za samochodem pozarniczym lub innym srodkiem transportowym. Strazacy zglaszajac sie alarmowo powinni zajmowac swoje pozycje wzdluz boków pojazdu pozarniczego.

5. Odziez ochronna oraz uzbrojenie osobiste (srodki ochrony indywidualnej) powinny znajdowac sie w ustalonych miejscach, np. na wieszakach, regalach lub ulozone w kabinie zalogi,

6. Pierwsza czynnoscia strazaka po przybyciu do straznicy jest wlozenie indywidualnych srodków ochrony.

7. W garazu lub pomieszczeniu na sprzet nalezy przestrzegac zakazu uzywania ognia otwartego lub palenia tytoniu.

8. Przed zajeciem miejsca w samochodzie pozarniczym lub przystosowanym do tego celu innym pojezdzie, do obowiazków strazaków, pelniacych poszczególne funkcje w sekcji, nalezy sprawdzenie kompletnosci sprzetu i jego zabezpieczenie w czasie transportu.

9. Sprzet, nieprzewidziany normatywami, nie moze znajdowac sie w kabinie zalogi.

Zajecie miejsc w srodkach transportu.

1. W zadnym wypadku nie mozna dopuscic do tego, aby w skladzie sekcji znalezli sie czlonkowie mlodziezowych i kobiecych druzyn pozarniczych lub osoby przypadkowe.

2. W kabinie zalogi nie moze znajdowac sie wiecej osób niz jest w niej miejsc stalych.

3. W kabinie kierowcy moze znajdowac sie wylacznie kierowca i dowódca sekcji.   

4. Jezeli warunki lokalowe straznicy uniemozliwiaja bezpieczne zajecie miejsc w pojazdach, czynnosc te nalezy wykonac poza budynkiem straznicy.  

5. Zajecie miejsc odbywa sie w kolejnosci ustalonej regulaminem sekcji, w przypadku jego nieopracowania strazacy zajmujacy srodkowe miejsca w kabinie wsiadaja jako pierwsi, a na koncu ci, którzy maja miejsca przy drzwiach.

6. Dowódca pierwszej roty odpowiedzialny jest za wlasciwe zachowanie sie strazaków w kabinie zalogi. Po stwierdzeniu normatywnej ilosci strazaków w kabinie i stwierdzeniu zamkniecia drzwi, melduje dowódcy gotowosc do odjazdu.

7. Jako ostatni zajmuje miejsce dowódca sekcji, który wydaje rozkaz wyjazdu kierowcy, po upewnieniu sie, ze wszystkie drzwi pojazdu sa zamkniete i otrzyma potwierdzenie dowódcy I roty o gotowosci zalogi do wyjazdu.

Zachowanie sie strazaków w czasie jazdy do zdarzenia.

W czasie jazdy nie wolno:

• wskakiwac lub wyskakiwac z pojazdu,             • stac na stopniach, blotnikach lub na dachu pojazdu (zbiorniku wody),

• otwierac drzwi kabiny,                                    • wychylac sie przez okna kabin,

• palic tyton,                                                    • rozmawiac z kierowca,

• wychylac sie z luku do dzialka wodnego,         • opuszczac kabine zalogi bez wyraznego rozkazu dowódcy sekcji.

Kierowca korzysta z uprawnien przyslugujacych pojazdom uprzywilejowanym z tym, ze szybkosc pojazdu powinna gwarantowac pelne bezpieczenstwo ludzi i sprzetu, niedopuszczalnym jest ponaglanie kierowcy do zwiekszenia predkosci jazdy, natomiast zmniejszenie jej w razie lekcewazenia niebezpieczenstwa przez kierowce jest obowiazkiem dowódcy. W drodze powrotnej, z akcji, kierowce obowiazuja wszystkie przepisy wynikajace z „Prawa o ruchu drogowym".

Zasady bezpiecznych warunków pracy podczas rozpoznania sytuacji.

Rozpoznanie - dzialanie dostarczajace informacji operacyjnych o zdarzeniu w celu wypracowania prawidlowych decyzji.

Rozpoznanie szczególowe przeprowadzone jest czesto w nieznanych warunkach, co zwiazane jest z dodatkowym zagrozeniem jego uczestników. Dowódca, podejmujacy decyzje przeprowadzenia szczególowego rozpoznania, na podstawie uzyskanych wstepnych informacji o zdarzeniu i wlasnej oceny zewnetrznych jego oznak, powinien zagrozenia te przewidziec i jak najskuteczniej wyeliminowac.

1. W rozpoznaniu uczestniczyc musi minimum dwóch strazaków (rota, patrol).

2. W rozpoznaniu moga brac udzial wytypowani strazacy legitymujacy sie dobrym przygotowaniem fachowym, doswiadczeniem, posiadajacy predyspozycje psychofizyczne oraz zostali dopuszczeni do pracy w sprzecie ochrony dróg oddechowych i innym izolacyjnym.

3. Prowadzacy rozpoznanie obiektów, pomieszczen zarówno z zewnatrz jak i wewnatrz, wychodzacy na spotkanie z „nieznanym" bezwzglednie powinni byc wyposazeni w srodki indywidualnych oslon:

• glowy - helmy,

• oczu - okulary, przylbice, maska oddechowa,

• dróg oddechowych - aparaty oddechowe, maski z pochlaniaczami,

• rak - rekawice w odpowiednim wykonaniu i odpornosci,

• nóg - obuwie ochronne w odpowiednim wykonaniu i odpornosci,

• oslony calego organizmu - ubrania w wykonaniu specjalnym (kwaso-, lugoodpome, gazoszczelne, zaroodporne). W przypadku braku ubran zaroodpornych nalezy stosowac asekuracyjne prady wodne (mglowe, kropliste).

Niezbednym, wymaganym podczas rozpoznania wyposazeniem sa:

• wszelkiego rodzaju zródla swiatla,    • sygnalizatory bezruchu,

• uzbrojenie osobiste,

• ustalony system lacznosci zapewniajacy komunikacje pomiedzy uczestnikami rozpoznania, jak równiez z asekuracja zewnetrzna (za pomoca linek asekuracyjnych - czuciowa itp.),

• podstawowy sprzet burzacy.

4. Strazacy udajacy sie na rozpoznanie zobowiazani sa potwierdzic sprawnosc calego systemu oslon.

5. Niedopuszczanie jest prowadzenie rozpoznania w obiektach, w których moze nastapic skazenie materialami promieniotwórczymi do czasu uzyskania na to zgody fachowego w tym zakresie organu ochrony radiologicznej.

6. Przy prowadzeniu rozpoznania w pomieszczeniach polozonych ponizej terenu (np. piwnice) wchodzic do nich tylem.

7. Poruszac sie rzedem wzdluz scian, starajac sie zapamietac przebyta droge oraz charakterystyczne elementy wystepujace w jej obrebie (okna, wneki itp.), wzajemnie ostrzegac sie o zagrozeniach.

8. W sytuacjach skomplikowanych, trudnych, powinien byc przygotowany patrol rezerwowy zdolny do natychmiastowego podjecia dzialan lub udzielenia pomocy rozpoznajacym.

9. W przypadkach, gdy wystepuje zagrozenie porazenia pradem, nalezy wylaczyc doplyw energii.

10. W pomieszczeniach zagrozonych wybuchem bezwzglednie nalezy stosowac sprzet w wykonaniu Ex.

Podstawowe zasady bezpiecznej pracy strazaków podczas akcji gasniczej.

W czasie trwania akcji gasniczej podstawowym zadaniem jest osiagniecie celu taktycznego przy maksymalnie zachowanym bezpieczenstwie strazaków.

1. Stosowac obuwie i sprzet ochronny oraz wykorzystywac zaslony naturalne i sztuczne w celu zmniejszenia oddzialywania wysokiej temperatury i plomieni.

2. Unikac prowadzenia linii wezowych w sposób utrudniajacy poruszanie sie po drogach, dojsciach do stanowisk gasniczych. Pionowo prowadzone linie wezowe nalezy zabezpieczyc w sposób uniemozliwiajacy ich przemieszczanie i zsuwanie sie:

• wzdluz ulic i dróg weze nalezy ukladac na ich skraju (przy kraweznikach, poboczu),

• na klatkach schodowych przy scianie klatek lub pionowo w przestrzeni pomiedzy biegami schodów,

• linia wezowa ulozona w poprzek drogi, ulicy musi byc zabezpieczona mostkami przejazdowymi, a uzytkownicy drogi musza byc ostrzegani o powstalym zagrozeniu (oznakowanie drogi),

• linie gasnicza po drabinie nalezy prowadzic w srodku rozstawu bocznic drabiny z jednoczesnym jej zabezpieczeniem przed zsunieciem i odciazeniem rak pradownika,

• unikac wnoszenia odcinków wezy na wyzsze kondygnacje, jezeli istnieje mozliwosc wciagniecia linii wezowej przy uzyciu linek,

• budowa i prowadzenie linii wezowych winna odbywac sie na „sucho",

• polaczenia odcinków wezy lacznikami z nasadami i armatura wodno - pianowa nalezy wykonac dokladnie w sposób uniemozliwiajacy ich rozlaczenie

3. Stojaki i klucze hydrantowe oznakowac ukosnymi bialo - czerwonymi pasami. Noca uzytkowane studzienki hydrantowe nalezy dodatkowo oznakowac pulsujacym pomaranczowym swiatlem.

4. Podstawowe zasady bezpiecznej pracy pradownika:

• nie wolno napelniac linii gasniczej woda bez wyraznego polecenia lub sygnalizacji pracownika,

• zabrania sie gwaltownie zamykac i otwierac doplyw wody do linii wezowych,

• zabronione jest gwaltowne zwiekszanie cisnienia wody w liniach wezowych,

• podajac srodki gasnicze nalezy pamietac o ich wlasciwosciach fizyko- chemicznych, zaletach i przeciwwskazaniach podczas gaszenia róznych materialów palnych,

• operujac pradami wody nalezy zwracac baczna uwage na innych uczestników akcji gasniczej znajdujacych sie w ich zasiegu,

• kierowac prady wody w ten sposób, aby nie dopuscic do zniszczenia lub zawalenia oslabionych przez ogien elementów konstrukcji budynku.

5. Wykonujac zadania ratowniczo - gasnicze na wysokosci nalezy stosowac ponizsze zasady:

• pradownik powinien zabezpieczyc sie za pomoca zatrzasnika, a linie gasnicza przy uzyciu podpinki,

• na drabiny, podnosniki nie wolno wchodzic bez uzbrojenia osobistego,

• gdy nie wystepuje bezposrednie oddzialywanie temperatury, dymu drabine nalezy opierac tak, aby co najmniej dwa szczeble wystawaly ponad krawedz, np. dachu, parapetu okna,

• podczas wykonywania zadan w zlych warunkach atmosferycznych, w miejscach oblodzonych, mokrych i stromych nalezy stosowac wszelkie dostepne sposoby zabezpieczen, których podstawowym elementem powinny byc szelki ratownicze,

• wszystkie przedmioty i materialy uniemozliwiajace wejscie, np. przez okno do pomieszczenia, nalezy wsuwac do jego wnetrza, zachowujac szczególna ostroznosc przy wybijaniu szyb,

6. Kazda osoba pracujaca w strefie zadymionej powinna byc wyposazona w sprawnie dzialajacy sprzet oswietleniowy.

7. Strazacy, wykonujacy zadania w pomieszczeniach zadymionych piwnic, kanalów, studni i innych o skomplikowanym ukladzie komunikacyjnym powinni miec zapewniona gwarancje niezwlocznej pomocy.

8. Przerwanie pracy i wyjscie roty (patrolu) ze strefy gazów toksycznych zadymienia poza decyzja dowódcy moze nastapic w szczególnosci, w razie:

• wystapienia zlego samopoczucia uczestników akcji,

• stwierdzenia uszkodzen izolacyjnego sprzetu ochrony dróg oddechowych,

• naruszenia rezerwy tlenu lub powietrza niezbednego na czas powrotu.

9. Gdy sytuacja nie pozwala na zwloke ze wzgledu na koniecznosc ratowania ludzi albo mozliwosc gwaltownego rozprzestrzeniania sie pozaru, stezenie dymów, gazów jest nieznaczne, dopuszcza sie wprowadzenie do pomieszczen zadymionych osób niezabezpieczonych izolacyjnym sprzetem ochrony dróg oddechowych. W okolicznosciach tych nalezy:

• oddymic i przewietrzyc pomieszczenia,

• posuwac sie w pozycji schylonej ku podlodze, jesli dym unosi sie ku górze.

10.W przypadku, gdy nie udalo sie wylaczyc doplywu energii elektrycznej, nalezy przyjac zasade, ze:

• kazde urzadzenie i instalacja elektryczna, w tym kazdy przewód lub kabel sa pod napieciem,

• urzadzen elektrycznych, instalacji nie wolno dotykac, usuwac, zrywac.

Moze to nastapic z zachowaniem przepisów o postepowaniu z urzadzeniami elektrycznymi pod napieciem. Nalezy pamietac, ze niedocenienie lub lekcewazenie zródel zagrozen, braki w taktycznym i operacyjnym wyszkoleniu, brawura obnizaja efektywnosc dzialan i zmniejszaja bezpieczenstwo ludzi. Podane w niniejszym opracowaniu zasady bezpieczenstwa pracy strazaków nie wyczerpuja w calosci zagadnienia, które powinno byc kontynuowane w sposób ciagly, w oparciu o analizy wypadków, doswiadczenie dowódców, przepisy i regulaminy.